Stomatologia dziecięca

Wśród leczonych przez pedodontę (stomatologia dziecięcego) chorób zębów mlecznych można wymienić próchnicę i jej powikłania miazgowe. Jeśli jest taka konieczność, stomatolog dziecięcy usuwa zęby mleczne oraz zaopatruje pacjenta protetycznie. Pedodonta dba o prawidłową profilaktykę jamy ustnej, wykonując zabiegi higienizacji i fluoryzacji, ocenia warunki zgryzowe, wędzidełka, stawy skroniowo-żuchwowe, błony śluzowe, ustną część gardła. Stomatolog dziecięcy współpracuje z wieloma specjalistami – pediatrami, laryngologami, neonatologami, audiologami oraz z lekarzami wszystkich specjalności stomatologicznych, w szczególności z ortodontami.

Dbanie o zęby dziecka powinno zacząć się już podczas ciąży. Przyszłe mamy zapraszamy na wizyty kontrolne – próchnica i choroby jamy ustnej kobiet w ciąży mogą przyczynić się do niskiej masy urodzeniowej i przedwczesnego porodu. Po porodzie warto udać się do gabinetu na kontrolę. Lekarz poinstruuje wówczas, jak prawidłowo dbać o higienę bezzębnej jamy ustnej dziecka, jaką powinno się wprowadzić pastę, jakiej szczoteczki używać, jaką technikę mycia dobrać i udzieli dokładnego instruktażu higienicznego oraz dietetycznego. Pierwsza wizyta dziecka jako pacjenta powinna mieć miejsce około 6. miesiąca życia dziecka. Wizyty małych dzieci powinny odbywać się standardowo co 3-4 miesiące, chyba że lekarz zaleci inaczej.

1. Przygotowanie do wizyty rodzice powinni zacząć długo przed jej planowanym terminem. Należy pamiętać, że dzieci doskonale odczytują emocje, także te, które rodzice starają się ukryć i bardzo łatwo jest zaszczepić w dzieciach strach przed wizytą u dentysty.
   
   
2. Podczas rozmowy z dzieckiem unikamy słów, które mogą się kojarzyć negatywnie, nie mówimy „nie bój się, nie będzie bolało” – w ten sposób uzyskamy efekt odwrotny do zamierzonego. Nie używamy również określeń „bądź odważniejszy niż tata”, „mama się bardzo boi dentysty”, ponieważ w ten sposób sugerujemy dziecku, że wizyta u stomatologa jest czymś nieprzyjemnym. Zamiast tego ćwiczymy z dzieckiem szerokie otwieranie buzi, tłumaczymy, że lekarz obejrzy i policzy ząbki, i sprawdzi, czy wszystkie są zdrowe.
   
   
3. Nie wolno również okłamywać dziecka, mówiąc np. „pani doktor nic dziś nie będzie robić”, jeśli zaplanowane jest leczenie. Należy wytłumaczyć dziecku, że wizyta u dentysty jest czymś normalnym, tak jak wizyta u lekarza rodzinnego, a przede wszystkim przyzwyczaić do regularnych wizyt kontrolnych.
   
   
4. Oprócz dobrego nastawienia warto zabrać ulubioną zabawkę malucha i okulary przeciwsłoneczne (dzieci często nie lubią światła lampy stomatologicznej). Na wizytę dziecko powinno zgłosić się ze starannie wyszczotkowanymi zębami, co umożliwi lekarzowi przeprowadzenie dokładnego badania.

Wizyta adaptacyjna umożliwia zapoznanie się dziecka z otoczeniem gabinetu stomatologicznego. Lekarz dokładnie pokazuje wszystkie narzędzia, tłumaczy, do czego służą oraz wykonuje badanie jamy ustnej. U starszych dzieci konieczne jest również wykonanie zdjęcia pantomograficznego, które uzupełnia badanie i pomaga zaplanować leczenie. Jeśli jest to pierwsza wizyta w gabinecie lub dziecko jest zlęknione, z reguły nie wykonuje się inwazyjnych zabiegów. Należy pamiętać, że każde dziecko adaptuje się w swoim tempie, niektórym wystarczy jedno spotkanie, inne będzie potrzebowało kilku wizyt, aby w pełni zaufać lekarzowi i aby można było rozpocząć leczenie.

Pomimo prób adaptacji u niektórych dzieci wizyta stomatologiczna wiąże się z dużym stresem uniemożliwiającym współpracę. U takich dzieci można zastosować farmakologiczną sedację płytką, np. z wykorzystaniem podtlenku azotu: dziecko oddycha przez założoną na nos maskę mieszanką tlenu i podtlenku azotu w określonych proporcjach.

Pomimo prób adaptacji u niektórych dzieci wizyta stomatologiczna wiąże się z dużym stresem uniemożliwiającym współpracę. U takich dzieci można zastosować farmakologiczną sedację płytką, np. z wykorzystaniem podtlenku azotu: dziecko oddycha przez założoną na nos maskę mieszanką tlenu i podtlenku azotu w określonych proporcjach.

Jak każda metoda, sedacja podtlenkiem azotu ma swoje ograniczenia. Zaleca się, aby pacjent poddawany sedacji miał więcej niż 4 lata. Jest to metoda przeciwskazana u dzieci z zaburzeniami psychicznymi, zaawansowanymi wadami serca oraz z zaawansowanymi wadami układu oddechowego. Przeciwwskazaniem jest również ciąża, natomiast astma i łagodny przerost migdałów nie stanowią obecnie przeciwwskazań do prowadzenia leczenia w podtlenku azotu.

1. W przypadku zębów stałych postępuje się podobnie jak u dorosłych. Używane materiały również nie różnią się od tych stosowanych u dorosłych.

2. W przypadku zębów mlecznych, oprócz standardowych wypełnień, mamy do wyboru kolorowe wypełnienia, które działają na dziecko zachęcająco.

3. W przypadku zaawansowanego zniszczenia zęba mlecznego lub uszkodzeń pochodzenia niepróchnicowego zęby mleczne oraz zęby trzonowe stałe można odbudować za pomocą stalowych prefabrykowanych koron.

4. Jeśli mamy do czynienia z bardzo małym dzieckiem i tzw. próchnicą wczesnego dzieciństwa, nazywaną dawniej próchnicą butelkową, można zastosować zabieg stabilizacji próchnicy, który polega na ręcznym oczyszczaniu części zmienionych chorobowo tkanek zęba i wypełnieniu specjalnym materiałem, co umożliwia zatrzymanie choroby do momentu uzyskania przez dziecko odpowiedniego wieku do leczenia narzędziami maszynowymi.

Niektóre zabiegi wymagają podania znieczulenia, a w przypadku zlęknionych, słabo współpracujących dzieci pomoże zastosowanie odpowiedniej premedykacji, na przykład podtlenku azotu (gazu rozweselającego). Dodatkowym motywatorem może być nagroda po zakończonej wizycie.

Zęby mleczne, tak samo jak stałe, w razie pojawienia się próchnicy wymagają leczenia. Mitem jest, że podczas leczenia zębów mlecznych dzieci nie odczuwają bólu. Niektóre zabiegi będą wymagały zastosowania znieczulenia. Stan zapalny miazgi i tkanek otaczających ząb jest u dzieci bezwzględnym wskazaniem do interwencji lekarza ze względu na groźbę zahamowania lub zaburzenia rozwoju zawiązków zębów stałych, które znajdują się pod zębami mlecznymi oraz na bakterie krążące we krwi dziecka i ich możliwe działanie na inne narządy dziecka. Nieleczona próchnica w zębach mlecznych może prowadzić do bólu, stanów zapalnych, obrzęków, ropni, gorączki, osłabienia odporności. Przedwczesna utrata zębów mlecznych sprzyja powstawaniu wad zgryzu przez zaburzenie prawidłowego wzrostu kości szczęki i żuchwy, utrudnia spożywanie pokarmów oraz może negatywnie wpływać na samoocenę dziecka. Elementem leczenia jest również regularna profilaktyka fluorkowa, która ma przeciwdziałać bądź w miarę możliwości cofać demineralizację w obrębie szkliwa.

Jeśli lekarz zakwalifikuje ząb do odbudowy i nie stwierdzi przeciwwskazań, zęby mleczne można leczyć kanałowo. Ta ważna metoda leczenia umożliwia utrzymanie zęba mlecznego do czasu jego fizjologicznej wymiany z zębem stałym.

Lakierowanie (fluoryzacja) polega na zabezpieczeniu zębów przed próchnicą za pomocą lakierów, pianek lub żeli o odpowiednim stężeniu fluoru. Dzięki temu szkliwo zębów jest bardziej odporne na działanie kwasów bakteryjnych. Lakierowanie zębów powinno się wykonywać co 3-6 miesięcy (zależnie od ryzyka wystąpienia choroby próchnicowej, które określi lekarz podczas badania dziecka).

Lakowanie to profilaktyczne zabezpieczenie zagłębień (bruzd) na powierzchniach żujących zębów, ułatwiające ich oczyszczanie i chroniące przed próchnicą. Lak szczelinowy to materiał uwalniający fluor, podobny do standardowego wypełnienia, światłoutwardzalny. Zalakować można jedynie zdrowe zęby, dlatego lakowanie powinno się wykonać niedługo po całkowitym wyrżnięciu zęba. Zabieg ten należy, co jakiś czas powtarzać, gdyż lak się z czasem ściera.